Rizeli bir ailenin çocuğu olan Recep Tayyip Erdoğan, 26 Şubat 1954’te İstanbul’da doğdu.
Erdoğan, 1965’te Kasımpaşa Piyale İlkokulu’ndan, 1973’te ise İstanbul İmam Hatip Lisesi’nden mezun oldu.
Fark dersleri imtihanını vererek Eyüp Lisesi’nden de diploma alan Erdoğan, üniversite tahsilini de 1981’de mezun olduğu Marmara Üniversitesi İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi’nde tamamladı.
Profesyonel futbolcu olmasını babası engelledi
Spora ve futbola ilgisiyle bilinen Erdoğan, Camialtı ve İETT kulüplerinde futbol oynadı fakat babası, Erdoğan’ın profesyonel futbolcu olmasına müsaade vermedi.
Siyasete ilgisi nedeniyle lise ve üniversite yıllarında Ulusal Türk Talebe Birliği öğrenci kollarında faal misyon alan Recep Tayyip Erdoğan, 1976’da 22 yaşındayken Ulusal Selamet Partisi (MSP) Beyoğlu Gençlik Kolu Başkanlığı’na ve tıpkı yıl MSP İstanbul Gençlik Kolları Başkanlığı’na seçildi.
Erdoğan, 1978’de aslen Siirtli olan Emine Erdoğan ile evlendi.
Erdoğan çifti, ikisi kız, ikisi erkek, dört çocuk sahibi oldu.
Recep Tayyip Erdoğan, 1980’e kadar partideki vazifelerini sürdürürken, siyasi partilerin askeri darbeyle kapatıldığı 12 Eylül 1980 devrinde, özel bölümde bir mühlet müşavirlik ve üst seviye yöneticilik yaptı.
Siyasete Refah Partisi ile döndü
Refah Partisinin 1983’te kurulmasıyla siyasete geri dönen Erdoğan, 1984’te partinin Beyoğlu İlçe Lideri, 1985’te İstanbul Vilayet Lideri ve MKYK üyesi oldu.
Refah Partisi tarafından İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na aday gösterilen Erdoğan, 27 Mart 1994’teki mahallî seçimlerde yüzde 25,19 oy oranıyla seçimi birinci sırada tamamlayarak, İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri seçildi.
Erdoğan, 12 Aralık 1997’de Siirt’te vatandaşlara hitap ederken okuduğu Ziya Gökalp’in “Asker duası” isimli şiiri nedeniyle yargılandı ve mahpus cezasına mahkum edildi.
Aldığı ceza nedeniyle İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı vazifesine son verilen Erdoğan, 26 Mart 1999’da Pınarhisar Cezaevi’ne girdi, infaz yasası gereği 4 ay Pınarhisar Cezaevi’nde tutuklu kaldı.
Cezaevinden 24 Temmuz 1999’da tahliye olan Erdoğan, siyasi çalışmalarına devam ederek, “Erdemliler Hareketi” içinde yer alan isimlerle, 14 Ağustos 2001’de politik durumunu “muhafazakar demokrasi” olarak tanımlayan Adalet ve Kalkınma Partisi’ni (AK Parti) kurdu ve Kurucular Heyeti tarafından AK Parti’nin Kurucu Genel Lideri seçildi.
Siirt milletvekili oldu
AK Parti, 2002 genel seçimlerinde yüzde 34,6 oy oranıyla, üçte ikiye yakın Meclis çoğunluğunu alarak, tek başına iktidara geldi.
Siyasi yasağı devam eden Erdoğan, milletvekili olamadığı için 58. Hükümet, AK Parti Kayseri Milletvekili Abdullah Gül tarafından kuruldu.
Milletvekilliği adaylığının önündeki mahzurun yasal düzenlemeyle kaldırılması sonrasında Erdoğan, 9 Mart 2003’te Siirt’te yenilenen seçimlerde 22. Periyot Siirt Milletvekili oldu ve TBMM’ye girdi.
Erdoğan, 15 Mart 2003’te başbakanlık misyonunu Abdullah Gül’den devralarak, 59. Hükümeti kurdu.
Partisinin başında girdiği üç seçimde de oyunu artırmayı başaran Erdoğan, AK Parti’nin 22 Temmuz 2007 genel seçimlerindeki yüzde 46,6’lık oy oranıyla 60. Hükümet’i, 12 Haziran 2011’deki genel seçimlerindeki yüzde 49,8’lik oy oranıyla 61. Hükümet’i kurdu, üç kere başbakanlık koltuğuna oturdu.
Yerel seçimler…
AK Parti, Erdoğan liderliğinde girdiği 28 Mart 2004 lokal seçiminde yüzde 40,2, 29 Mart 2009 lokal seçiminde yüzde 38,6, 30 Mart 2014’teki lokal seçimlerde 45,5 ve son olarak 31 Mart 2019’daki mahallî seçimlerde yüzde 44,06 oy aldı.
Anayasa değişikliğine ait 21 Ekim 2007’deki referandumda yüzde 69, 12 Eylül 2010’daki anayasa değişikliğine ait referandumda da yüzde 58 oranında “evet” çıktı.
Halkın birinci sefer direkt seçtiği cumhurbaşkanı
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 10 Ağustos 2014’te birinci çeşidi yapılan ve halkın birinci kere direkt cumhurbaşkanını belirlemek için sandık başına gittiği seçimlerde oyların yüzde 52’sini alarak, Türkiye Cumhuriyeti’nin 12. Cumhurbaşkanı seçildi.
Erdoğan, “Cumhurbaşkanı seçilenin partisi ile ilişiği kesilir” kararı gereği, 27 Ağustos 2014’te yapılan AK Parti 1. Harika Büyük Kongresi’nin akabinde, “Aşkımı, sevdamı, tutkumu, kavgamı evvel Allah’a, sonra sizlere emanet ediyorum. Yine görüşmek, tekrar kavuşmak umuduyla” diyerek partisinden istifa etti.
Başkanlık Sistemi
Cumhurbaşkanı mazbatasını 28 Ağustos 2014’te alan ve TBMM Genel Konseyi’nde yemin ederek misyonuna resmen başlayan Erdoğan, Çankaya Köşkü’ne çıktı.
Seçimler öncesinde “Farklı bir cumhurbaşkanı olacağım, alıştığınız üzere Çankaya Köşkü’ne oturup suya sabuna dokunmadan her türlü yetkiye sahip olup, sorumluluk üstlenmeyen bir cumhurbaşkanı olmayacağım” diyen Erdoğan, daha sonra Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi olarak isimlendirilecek Başkanlık Sistemi’ne geçiş için çalışmalar yürüttü.
MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin de takviye vermesinin akabinde 16 Nisan 2017’de yapılan referandumda, başkanlık sistemine geçilmesi, yüzde 51,4 oyla kabul edildi.
979 gün sonra AK Parti’ye döndü
16 Nisan’daki halk oylamasının akabinde anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanının parti üyeliğinin önündeki mani de kaldırıldı.
Erdoğan, 2 Mayıs 2017’de, 979 günden sonra kurucusu ve doğal önderi olduğu AK Parti’ye gelerek üyelik beyannamesini imzaladı ve “beşinci çocuğum” dediği partisine yine üye oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın partisine üye olmasıyla, Türkiye’de 57 yıl sonra partili cumhurbaşkanlığı periyodu de tekrar başladı.
Erdoğan, 21 Mayıs 2017’deki AK Parti 3. Harika Kongresi’nde 1370 delegenin imzasıyla genel başkanlığa aday gösterildi ve AK Parti Genel Başkanlığı vazifesini Başbakan Binali Yıldırım’dan devraldı.
Türkiye, 24 Haziran 2018’de, hem cumhurbaşkanı hem de milletvekili seçimi için birinci sefer birebir gün sandık başına gitti.
Yüzde 52,38 oy alan Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin birinci Cumhurbaşkanı seçildi.
Yeni sistemde, 26 olan bakanlık sayısı 16’ya indirildi. Kimi bakanlıklar birleştirildi, Cumhurbaşkanlığına bağlı 9 siyaset şurası ve 4 ofis oluşturuldu.
Vesayet odaklarıyla mücadele
Cumhurbaşkanı Erdoğan, siyasi hayatı boyunca laiklik tartışmaları, siyasette askerin rolü ve devlet içindeki vesayet odakları nedeniyle çıkan krizlerle de karşı karşıya kaldı.
Cumhurbaşkanlığı seçimi için 27 Nisan 2007’de TBMM’deki birinci oylamanın akabinde gece yarısı Genelkurmay Başkanlığının internet sitesine bir bildiri konuldu.
Milli iradeyi gaye alan ve Türk demokrasi tarihinde “e-Muhtıra” olarak yerini alan bildiriye, Erdoğan başbakanlığındaki AK Parti hükümetinden çok sert karşı açıklama geldi.
Dönemin Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek tarafından kamuoyuna duyurulan açıklamada, Genelkurmay Başkanlığı bildirisinin “hükümete karşı bir tavır olarak algılandığı” vurgulanarak, Başbakanlığa bağlı bir kurum olan Genelkurmay Başkanlığının, rastgele bir hususta hükümete karşı söz kullanmasının, demokratik hukuk devletinde düşünülemeyeceğine dikkat çekildi.
Kapatma davası
AK Parti hakkında, o devir Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı misyonunda bulunan Abdurrahman Yalçınkaya tarafından hazırlanan, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın da ortasında bulunduğu 71 bireye 5 yıl müddetle siyaset yasağı getirilmesini ve partinin kapatılmasını içeren iddianame, 14 Mart 2008’de Anayasa Mahkemesine sunuldu.
Yüksek Mahkeme, 31 Mart 2008’de iddianameyi kabul etti.
Anayasa Mahkemesinin iddianameyi kabul etmesinin akabinde dava, 30 Temmuz 2008’de karara bağlandı.
Kapatma talebi, 5’e karşı 6 oyla reddedildi.
MİT krizi
Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) hükümete yönelik operasyonlarından sayılan MİT krizinde, devrin İstanbul Cumhuriyet Savcısı Sadrettin Sarıkaya, MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın da ortalarında bulunduğu istihbarat görevlilerini, 7 Şubat 2012’de söze çağırdı.
Durumdan haberdar olan Başbakan Erdoğan’ın müdahalesiyle Fidan savcılığa tabir vermeye gitmedi.
Daha sonra MİT vazifelilerinin soruşturulması müsaadesinin, Başbakanlığa verilmesine ait yasal düzenleme yapıldı.
FETÖ’nün emniyet ve yargıya yönelik darbe teşebbüsü: 17-25 Aralık
15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün akabinde FETÖ firarisi olarak aranan, devrin İstanbul Cumhuriyet Savcısı Celal Kara tarafından 17 Aralık 2013’te birtakım bakan çocukları, iş insanları ve banka genel müdürlerinin de ortasında bulunduğu bireyler hakkında açılan soruşturma, Türkiye için dönüm noktalarından biri oldu.
Kanuna muhalif yürütülen soruşturmada, 25 Aralık 2013’e kadar birçok dinleme kararı verildi.
Haklarında soruşturma yapılması kanunen müsaadeye tabi olan yahut mümkün olmayan başbakan, bakan ve üst seviye devlet idarecileri hukuka alışılmamış dinlenerek, isimleri, kuşkulu olmadıkları belgeye eklendi.
Soruşturmanın ikinci dalgası ise 25 Aralık 2013’te yaşandı.
Terörle irtibatı olmayan soruşturmada, FETÖ mensubu polislerce fezleke hazırlandı.
Fezlekede, kimi iş insanlarının terör örgütünün finansörü üzere gösterildiği, Başbakan ile MİT Müsteşarı’nın da bu bireylerle irtibata geçtiği algısı yaratıldı.
FETÖ’nün 17-25 Aralık’taki kumpası, kısa bir mühlet sonra aksi tepti.
Emniyet ve yargıdaki FETÖ üyeleri meslekten uzaklaştırıldı.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca görevlendirilen yeni savcılar, FETÖ üyelerinin yaptığı 17 ve 25 Aralık kumpas soruşturmasında takipsizlik kararı verdi.
15 Temmuz hain darbe girişimi
Emniyet ve yargı içindeki mensuplarıyla 17-25 Aralık kumpas soruşturmalarını yürüten FETÖ, gerçek yüzü ortaya çıkınca bu kere kendisini durdurmak isteyen hükümete karşı darbe teşebbüsünde bulundu.
FETÖ’nün suikast timi, Muğla’nın Marmaris ilçesindeki bir otelde ailesiyle konaklayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı amaç aldı fakat Erdoğan ve ailesi, inançlı biçimde otelden ayrılarak İstanbul’a döndü.
FETÖ’nün, TSK’daki üniformalı teröristleri aracılığıyla yürüttüğü 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsü, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Milletimizi, vilayetlerimizin meydanlarına, havalimanlarına davet ediyorum” istikametindeki davetinin akabinde akamete uğradı.
Vatandaşların, tankların önüne geçerek demokrasiyi sahiplenmesi, AK Parti, Cumhuriyet Halk Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisinin ortak hareket ederek ulusal iradeye kasteden teröristlere karşı demokrasinin yanında yer almasıyla darbe teşebbüsü engellendi.
Başörtüsü yasağını kaldırdı
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 28 Şubat postmodern darbesi ile uygulamaya alınan imam hatip liseleri ve meslek lisesi mezunlarının üniversiteye girmelerini zorlaştıran katsayı uygulamasının da kaldırılmasını sağladı.
Erdoğan’ın talimatı üzerine, YÖK Genel Kurulunca 2009’da katsayı uygulamasına son verilirken, başörtülü vatandaşların eğitim, iş ve toplumsal hayatında uzun mühlet mağduriyet oluşturan başörtüsü yasağı da yasal ve idari düzenlemelerle kaldırıldı.
Üniversite öğrencileri başörtüleriyle okullarına, kamu çalışanları da işlerine gidebildi.
Ayasofya’yı ibadete açtı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul’un fethinin sembolü olan Ayasofya Mescidi’nin tekrar ibadet açılmasını sağladı.
Bakanlar Heyeti’nin, Ayasofya Mescidi’nin müzeye dönüştürülmesine ait 1934 yılında almış olduğu kararın, Danıştay tarafından iptal edilmesinin akabinde Erdoğan, Ayasofya’nın Diyanet İşleri Başkanlığına evresini ve ibadete açılmasını öngören Cumhurbaşkanlığı Kararı’nı imzaladı.
Ayasofya’nın 86 yıl sonra ibadete açılmasına yurt dışından gelen yansıları eleştiren Erdoğan, “Ayasofya’nın bu süreci bizim iç egemenlik sorunumuzdur. Bizim iç egemenlik sorunumuzla alakalı da kimsenin rastgele bir müdahalede bulunması kelam konusu olamaz.” sözünü kullandı.
Türkiye’yi şaha kaldıran projeler
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kurduğu hükümetler, ulaştırma ve güç başta olmak üzere birçok alanda mega projelere imza attı.
Ulaştırmada, İstanbul Havalimanı, Marmaray, 1915 Çanakkale Köprüsü, Avrasya Tüneli, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osman Gazi Köprüsü, İstanbul-İzmir Otobanı ve Kuzey Marmara Otoyolu yapıldı.
“Milli enerji” atağı kapsamında, Türkiye birinci defa yerli sondaj gemileri ile denizlerde petrol ve doğal gaz arama çalışmaları başlattı. Karadeniz’de 710 milyar metreküp doğal gaz keşfedildi.
Yapımı hala devam eden Akkuyu Nükleer Santrali’nin temeli atıldı, boru sınırı projeleri hayata geçti.
Erdoğan, koronavirüs salgını ile 11 ili etkileyen ve asrın felaketi olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde, kapasitesiyle sıhhat alanında oluşabilecek zafiyetin önüne geçen kent hastanelerinin mimarı oldu.
Dünyanın takdir ettiği savunma sanayisi
Türk savunma endüstrisinde, güvenlik güçlerinin muhtaçlık duyduğu eserlerdeki yerlilik oranının artırılması, muharebe ortamına hazırlanılması maksadıyla çalışmalar başlatıldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığında toplanan Savunma Sanayii İcra Komitesi’nde alınan kararlarla savunma endüstrisi eserlerinde yerlilik oranı yüzde 20’den yüzde 80’e çıkarıldı.
Bu periyotta, yerli ve ulusal uçaklar, İHA ve SİHA’lar, füzeler, hava savunma sistemleri, helikopterler, savaş gemileri üretilerek, Türk Silahlı Kuvvetlerine teslim edildi.
Birçok yerli savunma endüstrisi eseri birinci defa farklı ülkelere ihraç edildi.
“Dünya 5’ten büyüktür”
Birleşmiş Milletler’in, 2. Dünya Savaşı sonrası adaletsizliği ortadan kaldırmak, krizlere tahlil üretmek hedefiyle kurulduğunu hatırlatan Erdoğan, 2013’teki BM Genel Heyeti’nde, veto hakkı bulunan 5 daimi üyeye atıfla birinci kere “Dünya 5’ten büyüktür” tabirini kullandı.
Erdoğan, daimi üyeler ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere’nin, BM’yi etkisizleştirdiğini belirterek, Birleşmiş Milletler’in yapısının değiştirilmesi gerektiğini daima lisana getirdi.
Erdoğan, siyasi hayatı boyunca BM Genel Şurası, G20 ve Avrupa Birliği tepeleri başta olmak üzere çok sayıda milletlerarası toplantıda Türkiye’yi temsil etti.
Bu milletlerarası tepelerde global meselelere farklı bakış açıları getiren Erdoğan, vakit zaman çıkışlarıyla dünya gündeminin ön sıralarında yer aldı.
“One minute” çıkışı
İsviçre’nin Davos kasabasında 29 Ocak 2009’da yapılan Dünya Ekonomik Forumu’ndaki “one minute” çıkışı, Erdoğan’ın siyasi hayatının kıymetli anlarından biri oldu.
Erdoğan, İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Perez’le katıldığı “Gazze: Orta Doğu’da Barış Modeli” başlıklı panelde gösterdiği bu reaksiyon sonrasında Davos tepelerine bir daha katılmadı.
Azerbaycan’a dayanak verdi, zaferde kilit rol oynadı
Erdoğan, başbakanlığı ve cumhurbaşkanlığı periyodunda yalnızca Türkiye’de değil, farklı bölgelerde tahlil bekleyen sıkıntılarda, liderliğiyle arabulucu rol üstlendi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 30 yıldır Ermenistan’ın işgali altında bulunan Karabağ topraklarının kurtarılması için Azerbaycan’a dayanak verdi, Azerbaycan’ın 2. Karabağ Savaşı’ndaki haklı gayretini milletlerarası kamuoyuna duyurdu.
Rusya-Ukrayna savaşında arabulucu oldu
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya ile Ukrayna ortasında 20 Şubat 2022’de başlayan savaşın sona erdirilmesi için büyük efor sarf etti.
Savaşın taraflarını pek çok defa müzakere masasında buluşturan, Ukrayna ve Rusya devlet liderlerini barış masasına getirmek için efor gösteren Erdoğan, bu devirde her iki ülke başkanıyla de görüşebilen tek başkan olarak ön plana çıktı.
İstanbul’da yapılan toplantılarda Erdoğan, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler ile Karadeniz’de tahıl koridorunun inşa edilmesini sağlayarak, global çapta yaşanabilecek besin krizinin tahliline büyük katkı sağladı.
Tahıl koridoru mutabakatı münasebetiyle, ABD, İngiltere, Fransa, İtalya başta olmak üzere birçok ülkeden Türkiye’ye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a tebrik ve teşekkür iletisi yayınlandı.
Terörle mücadele
Cumhurbaşkanı Erdoğan, terörle gayrette, terörü kaynağında yok etmek ve savunma yapmak yerine taarruzu merkeze koydu.
Bu kapsamda başkomutan olarak Türkiye’nin hudut güvenliğini sağlamak hedefiyle terör örgütü DEAŞ ve PKK’nın Suriye kolu PYD/YPG’ye karşı hudut ötesi operasyonlar düzenlenmesi talimatını verdi.
Suriye’nin kuzeyine 24 Ağustos 2016’da Fırat Kalkanı, 20 Ocak 2018’de Zeytin Kolu, 9 Ekim 2019’da Barış Pınarı, 27 Şubat 2020’de de Bahar Kalkanı harekatları düzenlendi.
Ayrıca terörle uğraş kapsamında, Irak’ın kuzeyindeki teröristler de maksat alındı.
“Bir gece aniden gelebiliriz”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, operasyonların zamanlamasına yönelik sorulara verdiği, “Bir gece apansızın gelebiliriz” karşılığı hafızalara kazındı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Afrika kıtası ile alakaların geliştirilmesini, çok boyutlu dış siyasetin temel prensiplerinden biri olarak benimsedi.
Bu devirde Türkiye, tarihi deneyimini, toplumsal, siyasal ve kültürel birikimini, sahip olduğu imkan ve kaynakları, Afrika ülkeleriyle “kazan kazan” çerçevesinde ve karşılıklı fayda temelinde paylaştı.
2002 yılında yalnızca 12 büyükelçilik bulunan Afrika’da, faaliyet gösteren büyükelçilik sayısı 2022 yılında 44’e yükseldi.
Afrika ülkeleriyle ticaret hacmi, 35 milyar dolar düzeyine ulaştı.
En son üçüncüsü düzenlenen Türkiye-Afrika Paydaşlık Tepesi’yle bağlar sürdürülebilir bir sisteme kavuşturuldu.
“O ziyaret Doğu Afrika’nın yazgısını değiştirdi”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2011’de, eşi Emine Erdoğan’la, kalabalık bir heyetle, son 60 yılın en büyük açlık felaketinin yaşandığı Somali’yi ziyaret etti.
Erdoğan, Somali’deki temasları ile bölgedeki insani krize ve kıtlığa dünya kamuoyunun dikkatini çekti.
Erdoğan, daha sonra bu ziyareti, “O ziyaret Doğu Afrika’nın da mukadderatını değiştirdi. Bir halkın küllerinden tekrar doğabildiğini dünyaya gösterdik” kelamlarıyla kıymetlendirdi.
Erdoğan, ortak bir lisan, kültür ve dayanışma temelinde inşa edilen, bugün ise bölgesel ve memleketler arası işbirliğinin faal bir teşkilatı olan Türk Devletleri Teşkilatı’na farklı değer verdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın periyot lideri olduğu 2021 yılında İstanbul’da yapılan dorukta, Türk Kurulu olan düzeneğin ismi Türk Devletleri Teşkilatı olarak değiştirildi.
Bu toplantıda, 2040 yılı için Türk Dünyası Vizyonu ismiyle stratejik bir evrak kabul edildi.
