Yüksek Seçim Kurulu’nun seçimlerin 14 Mayıs’ta yapılacağını açıklamasıyla birlikte milletvekili adayı olmak isteyen kamu vazifelileri için istifa süreci sona erdi.
Son günlerin en değerli bahislerinden birisi ise milletvekili sıfatı taşımayan bakanların, milletvekili adayı olmak için misyonlarından ayrılmalarına gerek olup olmadığı tartışması.
Muhalefet cephesinden ise bakanların adaylığı hukuka ters çıkışı geldi.
Bu argümanlara ise Bağlantı Başkanlığı paylaştığı bilgi notu ile karşılık verdi.
“İddialar hakikat değildir”
“Bakanların milletvekili adayı olabilmeleri için Anayasa Unsur 76’ya uygun olarak misyondan ayrılmış olmaları gerekir argümanı gerçek değildir” denildi.
Bakanların milletvekili adayı olması için istifa etmesi gerekir mi? sorusunun cevap bulduğu bilgi notunda ise şu sözler kullanıldı:
Anayasada ve kanunda bakanların istifası için karar yoktur
Bakanlar, milletvekilliği adaylığı için istifa etmesi gerekenleri düzenleyen Anayasa husus 76/son kararında sayılmamıştır. Bakanlar, milletvekilliği adaylığı için istifa etmesi gerekenleri düzenleyen Milletvekili Seçim Kanunu 18. Hususun içinde de sayılmamıştır. Anayasal Demokratik Sistemde hakların kullanılması kural sınırlaması istisnadır. Sınırlamalar ise açık karar yoksa yorum yoluyla yapılamaz
Bakanlar memur değildir
Bakanlar kamu hizmeti yapar, kamu misyonuna katılır fakat bir kamu kurum yahut kuruluşunun memur statüsündeki kamu vazifelileri değildir. Yani Anayasa ( m. 76/son) ve Milletvekili Seçim Kanununda (m. 18) istifa etmesi gerekenler ortasında sayılan memurlardan değildir.
Bakanlar öbür kamu vazifelisi değildir
Yaptıkları hizmet bakımından personel niteliği taşımayan kamu vazifelisi olmanın en kıymetli kuralı o şahısla devlet ortasında bir istihdam alakasının bulunmasıdır. Bakanlar yürütme tarafından istihdam edilen bireyler değildir. Kamu misyonuna katılan siyasi bireylerdir.
Bakanlar üst kademe idari yönetici değildir
Üst kademe idari yöneticiler 3 no’lu CBK kapsamında düzenlenmiştir. Bu CBK’nın ekli listelerinde yer alan üst kademe yöneticiler milletvekili adayı olmak için istifa etmek zorundadır. Gerçekten bakan yardımcıları 3 no’lu CBK kapsamında üst kademe yöneticiler listesinde yer aldığından milletvekili adayı olmak isterlerse vazifelerinden istifa etmeleri gerekir. Bakanlar siyasi yönetici olduğu için 3 no’lu CBK kapsamında üst kademe idari yöneticiler listesinde değildir.
Seçim kanununda bakanların seçim çalışmasına ait açık karar vardır
298 sayılı Seçim Kanununun 65. unsurunda “seçim propagandasının başlangıç tarihinden oy verme gününü takip eden güne kadar olan mühlet içinde” bakanlara yapacakları seçim çalışmalarında birtakım yasaklar getirilmiştir. Birebir halde 66. unsurda de bakanların seçim çalışmalarına memurların katılamayacağı düzenlenmiştir. 155. husus ise yasaklara karşıtlık halinde bakanlara mahpus cezası düzenlemiştir.
Bu düzenlemeler aday olup olmama ayrımı yapılmaksızın münhasıran tüm bakanlara ilişkindir. Kanun koyucunun maksadı da öncelikle aday olan bakanların haksız rekabet yapmasının önüne geçmektir.
Bakanların siyasi iştirak hakkı kısıtlanmamıştır
Bakanlar seçilmiş irade tarafından Anayasa gereği ataması yapılan yürütmenin yardımcısı statüsünde siyasi kişiliklerdir. Yürütmenin çeşitli alanlardaki siyasi temsilcileridir. Bakanlar Cumhurbaşkanı’nın siyasi programına bağlıdır, bağlı olmaları sistemin gereğidir. Bakanlar bu programın uygulamasından sorumlu teknisyenlerdir. Programın teknik uygulama sorumlusudur. Bu nedenle siyasi teknisyen niteliğine sahiptir. Bakanların sistemde yer alışı siyasi iştirak ve siyaset yapma hakkının bir sonucudur. Bakanlar geniş manada yani siyasi partilere üye olma ve bunların faaliyetine katılma manasında tam siyaset yapma hakkına sahiptir. Tam siyaset yapma hakkına sahip bakanların seçilme hakkı kısıtlanamaz. Milletvekilliği adaylıkları istifaya bağlanmaz.
2017 ve 2018 değişikliklerinde bakanlar için istifa koşulu getirilmemiştir
Anayasa koyucu 2017 yılında 6771 sayılı Kanunla Başkanlık sistemine geçerken; Anayasa m. 76/sonda yer alan çeşitli kurumlardaki üyelerin, elemanların ve mensupların ismen sayıldığı, memurların statü olarak belirtildiği karar içine bakanları koymaması şuurlu bir tercihtir. Zira bakanlık vazifesinin düzeyi gözetildiğinde şayet bakanlar için de istifa kaidesi istenseydi kararda yazılan istifa etmesi gerekenler ortasına bakanların evleviyetle hem de birinci sırada yazılması gerekirdi. Anayasa koyucu tam aksine seçim sürecinde istifası gereken üç bakanla (adalet, içişleri ve ulaştırma bakanlarıyla) ilgili istifa koşulunu da kaldırarak bakanlar konusunda hiç bir kısıt istemediğini ortaya koymuştur.
Yine Anayasa Değişikliğinden sonra Milletvekilliği Seçim Kanununda 2018 yılında 7140 sayılı Kanunla seçimden evvel değişiklik yapılmıştır. Kanun koyucu bu değişiklikte de adaylık için istifa etmesi gerekenler ortasına bakanları eklememiştir.
2018 seçimlerinde bakanlar istifa etmeden aday olmuştur
Nihayet 24 Haziran 2018 milletvekili seçiminde aday olan bakanlar da misyonlarından istifa etmemiştir.
